Steeds meer gemeenten in Nederland worden concreet over hun bijdrage aan de RES, de Regionale Energiestrategie. Ook De Bilt heeft stappen gezet. In de gemeente is hard gewerkt aan een plan om de mogelijkheden voor zonnevelden en windmolens te onderzoeken. Iets wat de bewoners van alle zes dorpen in De Bilt aangaat. Wat betekent de RES voor onze gemeente en voor welk scenario pleiten we bij BENG!?
De RES – heel Nederland over op duurzame energie
Eerst maar eens even over die Regionale Energiestrategie (RES). Eind 2019 publiceerde het kabinet het Klimaatakkoord: de Nederlandse uitwerking van de internationale klimaatafspraken van Parijs uit 2015. Essentie van dit akkoord: We gaan de CO2-uitstoot sterk verminderen. In 2030 met de helft ten opzichte van 1990. Eén van de afspraken is dat 30 energieregio’s in Nederland onderzoeken waar en hoe het best duurzame elektriciteit op land (wind en zon) opgewekt kan worden. Maar ook welke warmtebronnen te gebruiken zijn zodat wijken en gebouwen van het aardgas af kunnen. In een RES beschrijft elke energieregio zijn eigen keuzes. In deze video wordt duidelijk uitgelegd wat een RES is.
Energieregio’s moeten aan de bak
Dit jaar hebben alle energieregio’s hun plannen ingediend. En daar was haast bij! De klimaatverandering verdraagt geen uitstel van actie. We zien de groeiende gevolgen van de opwarming bijna dagelijks in het nieuws (bijvoorbeeld in dit nieuwsbericht over het verdwijnen van leefgebied). Het klimaat veranderde nooit eerder zo snel en zo ingrijpend. Alle mensen krijgen last van hogere temperaturen, een hogere zeespiegel en extremer weer. Grote veranderingen dienen zich aan.
Verandering gaat niet zonder slag of stoot
Gelukkig zijn we in Nederland gewend geraakt aan ingrijpende veranderingen door de eeuwen heen. Maartensdijk, ooit een eigen gemeente, werd deels geannexeerd door de oprukkende stad. In het Biltse buitengebied kwamen hoogspanningsleidingen en snelwegen. Het landschap is drastisch veranderd, maar al die veranderingen droegen wel bij aan het woongenot zoals we dat nu ervaren. In de groene kernen geniet je van de natuur, fiets je snel even naar de winkel of bioscoop en ben je via de snelweg zo in een huurhuisje voor een weekendje weg.
Ons hele land ging op de schop voor duizenden kilometers gasleidingen vanuit Groningen. Nu is het einde van de luxe aardgasvoorziening nabij. Dus veranderen we weer mee.
En inmiddels weten we dat dat niet gaat zonder slag of stoot. Zonder een weg geen transport, zonder een hoogspanningsleiding geen stroom, zonder fabriek geen spullen, zonder haven geen import, zonder landbouw geen veeteelt. En nu dus: zonder zon-op-dak en zon-op-land en windenergie geen vermindering van klimaatverandering.
Eerlijke verdeling tussen lusten en lasten
Het is de kunst om een balans vinden tussen de lusten en de lasten. Dat betekent trouwens niet dat je kunt zeggen: hier alleen de lusten en de lasten graag ergens anders. Dat je duurzame veranderingen wil, maar dat je vindt dat de maatregelen vooral ergens anders moeten plaatsvinden. Bijvoorbeeld op de Noordzee. De windparken daar hebben al een bestemming: voor de industrie, transport of nutsvoorzieningen. Daarom is aan gemeenten gevraagd om te kijken hoe ze zelf voor hun eigen energie kunnen zorgen. Dichtbij huis, in eigendom van burgers en ondernemers.
De energietranisitie – een gezamenlijke afspraak
Één grote stap is al gezet: we hebben samen, wereldwijd afgesproken dat we klimaatverandering tegengaan. Samen erkennen we dat ons klimaat verandert door het gebruik van fossiele grondstoffen. Voor de energietransitie is voorlopig de periode tot 2050 uitgetrokken, in afstemming met de rest van de wereld, met Europa, met andere provincies, met alle gemeenten en waterschappen.
De energietransitie kent veel winnaars (en ja, er is ook veel verzet)
De laatste tijd worden nadelen van de energietransitie uitvergroot. In de media en met grote protestborden langs de weg spreken inwoners zich uit tegen de komst van windmolens. Logisch. Het gaat om grote objecten in een prachtig groen landschap. Hetzelfde protest kunnen we verwachten voor zonnevelden, nieuw te graven kabels en hoogspanningsleidingen en de straten die op de schop gaan.
Gelukkkig krijgen we er meer voor terug dan we moeten inleveren. De energietransitie is niet alleen een kwestie van investeren en kosten maken, maar kent veel winnaars. We dragen niet meer bij aan klimaatverandering, we isoleren onze woningen en maken ze toekomst- en waardevast, we beperken de toekomstige kosten van onze energie, we worden er eigen baas over. Kortom: we kunnen onze (klein)kinderen in de ogen kijken en ook al die bewoners in andere delen van de wereld die anders nog meer zouden lijden onder een veranderend klimaat.
Nederland (en De Bilt) voorop
We innoveren bovendien in de industrie, de landbouw en de handel, we creëren tienduizenden banen, we onderscheiden ons in de wereld. Onze achterstand in Nederland als het gaat om duurzame energie kunnen we omzetten in concurrerend en onderscheidend vermogen. Als we het heft in eigen handen nemen en samen op zoek gaan naar de beste plekken in onze gemeente voor zonnevelden en windmolens, kunnen we zelf een energieneutraal De Bilt vormgeven.
Dus, wat moet er gebeuren? Een pleidooi van BENG! aan de gemeente De Bilt:
1. Leg een forse ambitie vast!
Bepaal de duurzame energieambitie van De Bilt voor 2030 op 55% van de doelstelling voor 2050. Dat komt neer op ruim de helft meer dan wat het College in De Bilt nu voorstelt. Daarmee sluit je aan bij internationale afspraken.
2. Maak werk van ondersteuning van energiebesparing bij burgers en bedrijven om daarmee de energiebehoefte tot een minimum te reduceren.
Wat je niet gebruikt, hoef je ook niet op te wekken. Energiebesparen speelt een grote rol bij het terugdringen van CO2 uitstoot.
3. Sluit niet op voorhand technieken uit, maar maak een afgewogen mix van de energiedragers zon, wind, warmte en opslag.
Een voorbeeld: Alleen zon-op-dak levert te weinig op voor de enorme ambitie en ook met zon-op-land erbij is er een probleem. Want de zon levert veel te weinig energie in de winter en de nacht. Windenergie daarentegen kent een tegenovergesteld patroon en wind en zon samen leveren veelal een redelijk stabiele energiestroom. Je hebt ze dus beide nodig, al was het maar om niet een nog veel zwaarder elektriciteitsnet te moeten bouwen. Bovendien: wie geen windmolen wil, moet in plaats daarvan tien ha of meer aan zonneveld accepteren of vele tientallen kleine windmolens. Kies maar.
4. Compenseer de inwoners die maatregelen als pijn ervaren. Doe dat in goed overleg met betrokkenen.
Daar waar mensen last ervaren van windmolens of zonnevelden moet compensatie plaatsvinden. Voor elke maatregel is wel een serie nadelen op te sommen, maar een net zo grote lijst met voordelen. We zullen (tijdelijke) pijn moeten nemen. Dat is gelukkig niets nieuws, want alleen op die manier hebben we onze mooie samenleving, ons geweldige landschap en de bijzondere natuur opgebouwd.
5. Plan maatregelen in nauwe samenspraak met bewoners en andere betrokkenen; zorg voor minimaal 50% lokale eigendom, zeggenschap en verdeling van de opbrengsten.
De zonnepanelen op de daken in onze dorpen moeten van ons allemaal worden. Dan profiteren alle inwoners van de winst uit wind- en zonenergie. Hiermee verbeteren we onze wijken, worden we mede-eigenaar en doen we een toekomstbestendige investering.Ook als je minder te besteden hebt.
6. Zorg voor een duidelijke meerjaren-planning en -agenda.
Met een lange-termijnplan zorg je ervoor dat initiatiefnemers en toekomstige eigenaren weten waaraan ze toe zijn.
7. Zoek mogelijkheden voor het integreren van energiemaatregelen met maatregelen op het gebied van o.a. woningbouw.
Kan een zonneveld kwaliteit toevoegen aan een nieuwe woonwijk? Kunnen kleine windmolens voor een deel van de lokale stroom zorgen? Kan daar waar een wijk op de schop moet meteen de warmte uit de bodem gehaald worden? Kan een meer lokaal gerichte landbouw baat hebben bij een financieringsstroom uit zonne-energie? Kan een zonneveld ook educatief en recreatief benut worden? Wij pleiten voor een integrale aanpak.
Kortom: toon politiek leiderschap bij het oplossen van het meest omvangrijke probleem dat ons, onze kinderen en alle andere wereldburgers aanstaart: de klimaatverandering.
(lees ook het interview met bestuurslid Bouwe Taverne in De Vierklank over dit onderwerp, pagina 9)
