Brandenburg West is een Bilthovense wijk met koophuizen, huurhuizen en huurflats. Bilthoven. Bedoeling is dat deze wijk als eerste binnen onze gemeente aardgasvrij wordt. Hoe, dat is nog de vraag. Onlangs nam de gemeenteraad een startnotitie aan voor onderzoek naar twee scenario’s, op weg naar een besluit in 2025. Wat vindt het bewonersinitiatief Brandenburg West ervan? En hoe kijkt BENG! naar het verloop? John van Brakel en Nicole van Overbeek vertellen erover.
————————————————-
Achtergrond van het project
Gemeente De Bilt moet in 2050 aardgasvrij zijn. Voor verwarmen en koken moeten er dan dus andere warmtebronnen zijn. Twee energieambassadeurs van BENG! bedachten in 2019 dat de restwarmte van waterzuivering RWZI in Groenekan gebruikt zou kunnen worden, voor de naastgelegen wijk Brandenburg. Ze hielpen dat in een plan uit te werken. Gemeente De Bilt, RWZI, woningcorporatie SSW en BENG! zagen daar ook een kans in en vormden een overleggroep. Wijkbewoners werd informatie geboden met een infokraam, flyers en een bewonersavond.
Gemeente De Bilt vroeg daarop rijkssubsidie aan voor dit plan voor een warmtenet met ‘middelhoge’ warmte. Die aanvraag werd afgewezen, vooral vanwege te hoge kosten. Een tweede aanvraag daarna was voor een zeer-lage-temperatuur-bronnet en voor een kleiner deel van de wijk. Hierbij wordt bij de RWZI warmte gehaald uit het rioolwater. Via leidingen zou water van 10-15 graden de huizen kunnen bereiken om binnenshuis verder verwarmd te worden met zogenoemde water-water-warmtepompen. Voor dit plan werd wél subsidie toegekend, in het voorjaar van 2022. Er is ruim 4 miljoen beschikbaar.
Ondertussen organiseerden bewoners zich – met steun van BENG! – in het bewonersintiatief Brandenburg West, dat ook partner werd in het gemeentelijk overleg. Het bewonersintiatief kwam op het standpunt dat meer mogelijkheden bekeken moesten worden dan alleen dit bronnet. De gemeente financierde daarop een breder onderzoek. Daar kwamen twee opties als beste uit. De ene is het bronnet, met water-water-warmtepompen, en de andere is het collectief inkopen (of leasen) van lucht-water-warmtepompen. Beide opties zouden voor bewoners geen hogere maandkosten moeten geven dan met aardgas.
Route tot voorjaar 2025
Op 25 april 2024 nam de gemeenteraad als vervolgstap een startnotitie aan. Daarin staat dat beide scenario’s onderzocht worden. Daar zijn zeven criteria voor vastgesteld. Ook is afgesproken dat erover met bewoners wordt gesproken in ‘keukentafelgesprekken’, dat die draagvlakmeting eerst behandeld wordt en dat dan, in het voorjaar 2025 een definitieve keuze van de gemeente volgt.
Is de bewonersgroep blij?
Volgens John van Brakel, een van de trekkers van de bewonersinitiatiefgroep Brandenburg West, ligt het verschillend. ‘Bij de groep zijn nu 75 huishoudens aangesloten, maar dat zijn natuurlijk niet alle bewoners. En voor de huurders in onze wijk ligt het ook anders, voor hen loopt alles via de woningcorporatie Woongroen, voorheen SSW. En de meningen lopen best uiteen, ook binnen de groep.’
Breder kijken
John: ‘In ieder geval wilden we niet het bronnet als uitgangspunt nemen, maar teruggaan naar de bredere vraag: hoe kan onze wijk het beste gasloos worden? Daarin ging de gemeente wel mee. Het door ons gekozen, onafhankelijke onderzoeksbureau heeft vervolgens 8 of 9 mogelijkheden onderzocht. Waar 2 opties als beste uitkwamen: het lage-temperatuur-bronnet en het collectief inkopen/ leasen van warmtepompen. Dat die nu allebei verder onderzocht worden, is een goede uitkomst.
Maar soms lijkt de gemeente toch al van het bronnet uit te gaan. Ook omdat de rijkssubsidie alleen daarvoor in te zetten zou zijn. Wij denken van niet, we kennen voorbeelden van elders waar de subsidie toch werd ‘overgezet’ naar de andere optie.’
Wat betekent het voor mij?
John: ‘Wat wij als bewoners ook belangrijk vinden, is dat in een definitieve keuze de bereidheid tot deelname van individuele huishoudens zwaar worden meegewogen. Dat kan pas als de gevolgen ook voor iedereen duidelijk zijn. Wat betekent het voor mij en voor mijn huis? Hoe werkt het voor eigenaars, maar ook voor de huurders in appartementen en in de flats. Daarvoor moet je 1 op 1 bij de huizen langsgaan, door iemand die technisch ook op de hoogte is. Dat kunnen wij als bewonerscommissie niet, dat moet de gemeente organiseren. Hoe dat er precies gaat uitzien, weten we nog niet.
En wat vindt BENG! van het verloop?
Nicole van Overbeek, voorzitter van BENG!, daarover: ‘Allereerst, we zijn niet heel blij met hoe traag het gaat. We zijn nu ruim vier jaar bezig. De opbouw van kennis in het gemeentelijke apparaat neemt heel veel tijd. Zo wordt er minder vooruitgang geboekt dan wij zouden willen. Als we naar de rol van BENG! zelf kijken, zijn we tevreden en ook niet tevreden. We namen het initiatief en we steunden de bewonersgroep. We hielpen hen bij het maken van een website en zorgden dat zij gesprekspartner van de gemeente werden. Daarover zijn we tevreden. En we denken ook dat de lagere-temperatuur-variant van de tweede subsidieaanvraag beter is. Met leidingen die veel langer meegaan, met veel stillere typen warmtepompen. En je hoeft je huis niet eerst te isoleren, dat is vaak een misverstand. Hoewel je mét isolatie natuurlijk wel minder stroomverbruik hebt.’
Van leren
Nicole: ‘Maar we hebben er ook van geleerd: je kunt beter niet alvast een plan hebben – in dit geval het bronnet. Beter is eerst breder in gesprek met bewoners te gaan. Wat zijn jullie ideeën voor een oplossing? Hoewel dat soms ook lastig is, ervaren we. Zonder plan kunnen bewoners zeggen: geef ons maar iets waar we op kunnen reageren. Het blijft best moeilijk iedereen voldoende te bereiken en te betrekken. We hebben wel steeds gezegd, je hóeft niet mee te doen met zo’n bronnet. Het kan ook aangelegd worden zonder dat echt iedereen al kiest voor aansluiting.’
Rol van BENG!
‘Bij BENG! zit het betrekken van bewoners en het zorgen voor lokaal mede-eigenaarschap in ons DNA. Dus we zagen ook hier als rol voor BENG! om de contacten met bewoners te leggen en te onderhouden. Nee, zei de gemeente toen, dat gaan wij doen, de gemeente is in de lead. Dat is ook prima, maar dan moeten er wel mensen voor aangenomen en geld vrijgemaakt. We hopen dat dat gebeurt, want bewoners willen natuurlijk weten waar ze aan toe zijn.’
Hoe nu verder?
Nicole: ‘Wij zijn bij BENG! nogal doenerige types, dus met het aankijken hebben we moeite, haha. We weten eerlijk gezegd ook even niet welke rol we kunnen en willen kiezen. De inzet van onze vrijwilligers heeft grenzen. We planden nu andere projecten en activiteiten, dus we kunnen niet op afroep plotseling bijspringen.
John: ‘Binnen onze bewonersgroep gaan we ook opnieuw bedenken: hoe gaan we hiermee om, wat is onze rol? Wat blijft is dat het bronnet voor ons niet per se de best mogelijke oplossing is. Beide sporen moeten eerst tot een concreet aanbod worden uitgewerkt. En er zijn veel vragen nog. Hoe kun je de rijkssubsidie wel en niet besteden? Hoe passen de warmtepompen in de verschillende huizen? Geeft het kosten en welke dan? Wie kan de bewoners deskundig informeren en adviseren bij de technische kant?’
Lees hier de op 25 april aangenomen startnotitie van de gemeente over Brandenburg West
20 mei 2024
